Behandelingen

Verstandskies
De derde grote kies achterin de mond wordt de verstandskies genoemd, in de bovenstaande afbeelding aangegeven met de blauwe cirkels en in de onderstaande röntgenfoto met de gele pijlen. Een andere benaming voor verstandskies is derde molaar of M3.

Met de gele pijlen zijn de verstandskiezen aangegeven

aangelegd!

Het komt regelmatig voor dat verstandskiezen niet of niet volledig doorbreken. Vaak is onder andere weinig ruimte, obstructie door een andere kies of een abnormale doorbraakrichting de oorzaak hiervan. Dit wordt ook wel impactie genoemd. In sommige gevallen zal de verstandskies niet doorbreken ondanks dat er ogenschijnlijk geen belemmering is, dit wordt retentie genoemd. Het bovenstaande geldt in principe voor zowel de verstandskies boven als onder, maar over het algemeen zal de onderverstandskies moeizamer doorbreken en meer klachten veroorzaken!

De verstandskiezen in de linker en rechter foto zullen niet volledig doorbreken doordat de tweede kies in de weg ligt (impactie). Op langere termijn zou er schade kunnen ontstaan aan de tweede kies onder andere doordat de ruimte tussen deze kiezen niet schoon te houden is.

Waarom worden verstandskiezen verwijderd

Hieronder een samenvatting van veelvoorkomende indicaties waarom verstandskiezen verwijderd worden:

• Ontsteking van het tandvlees wat vaak gedeeltelijk over de verstandskies heen ligt (pericoronitis);
• Niet geheel doorbreken of scheef doorbreken, waardoor ze niet goed schoongehouden kunnen worden en/of op niet meer goed dicht gebeten kan worden;
• Tandbederf, welke door de moeilijkheidsgraad of ligging of functie van de verstandskies niet zinvol of mogelijk is om te vullen;
• Tandvlees ontsteking (parodontitis) met botverlies rondom de verstandskies;
• Voorkomen van (verdere) beschadiging van de kies ervoor, doordat de verstandskies er tegenaan duwt (resorptie), of door bijvoorbeeld de aanwezigheid van tandbederf en/of tandvleesontsteking;
• Voorkomen van het ontstaan van een cyste of zelfs tumor, hoewel de kans hierop gelukkig klein is.

Vaak wordt ook gezegd dat het noodzakelijk is om de verstandskiezen te verwijderen, omdat anders de ondertanden scheef kunnen gaan staan. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dit niet te kloppen; het scheef gaan staan van de ondertanden komt inderdaad veel voor bij (jong)volwassenen, maar de verstandskiezen zijn niet de oorzaak (zie ‘veel gestelde vragen’ onderaan!)

Voor de medisch wetenschappelijk geïnteresseerden: er bestaat een uitstekende ‘evidence based’-richtlijn van het Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN).

Bijvoorbeeld
De verstandskiezen liggen ver achterin de mond en breken vaak scheef en/of gedeeltelijk door. Dit maakt het lastig om ze goed schoon te houden, waardoor een chronische ontsteking van de omliggende weefsels kan ontstaan. Het lapje tandvlees dat over een gedeeltelijk doorgebroken kies ligt wordt het operculum genoemd. Dit lapje tandvlees raakt makkelijk ontstoken en zal pijnklachten en zelfs een dik gezicht en/of abces kunnen veroorzaken, deze ontsteking wordt pericoronitis genoemd.

Kroonverlenging en gingivectomie

Kroonverlenging
Chirurgische kroonverlenging is een snelle effectieve manier om diep carieuze laesies en fracturen makkelijker te kunnen restaureren. Na ongeveer 6 weken kunt u verder met een definitieve restauratie. Het is tijdens de chirurgie al handig als er een noodvoorziening aanwezig is zodat we een idee hebben waar u naar toe wilt. Kroonverlenging om de esthetiek te verbeteren vergt wat meer voorbereiding. Een sheet (diep trekplaatje) met de gewenste kroonranden helpt om tijdens chirurgie nauwkeuriger te kunnen werken.

Indien kroon-, vullingranden of gaatjes diep tot onder de tandvleesrand doorlopen kunnen deze verhinderen dat het tandvlees zich herstelt. Zo’n kroon- of vullingrand is veel ruwer dan het glazuuroppervlak en er komen altijd bacteriën voor.

Ook kan het zijn dat een goede vulling of kroon niet te maken is zonder dat het tandvlees of kaakbot (subtiel) gecorrigeerd is. In dat geval wordt een Kroonverlengingsprocedure uitgevoerd. De randen van kroon, vulling of gaatje komen daarna boven het tandvlees te liggen.

Gingivectomie
Het is niet altijd nodig om het tandvlees te openen. In sommige situaties is het voldoende het overtollig tandvlees te verwijderen door het in te korten (een kleine schaafwond die snel geneest).

Hemisectie en wortelamputatie

Wortelamputatie en hemisectie
Het doel van een wortelamputatie of hemisectie is om tenminste één wortel omringd door gezond weefsel te behouden (indien de toestand van de andere wortel(s) van dien aard is dat behoud niet mogelijk is). De reden kan van parodontale of endodontische aard zijn.

Procedure:

• In een voorafgaande zitting wordt een wortelkanaalbehandeling uitgevoerd aan alle wortels die behouden blijven.
• Indien een wortelamputatie of hemisectie nodig blijkt bij een kies met vergevorderde parodontale afbraak is een flap niet altijd nodig.

Voorbeelden uit eigen praktijk

Geprepareerde wortels van  kies na hemisectie	Na het plaatsen van kronen